نشانه‌های مهبانگ

noorany

آموزش قرآن و تربیتی

 

 
نشانه‌های مهبانگ
 
ستاره شناسان به كمك سه نشانه‌ی اساسی به مهبانگ هدایت شده اند. اوّلین و چشمگیرترین نشانه ها این است كه كل عالم در حال انبساط است. همان طور كه اشاره شد ادوین هابل در سال 1929 (1308 هـ. ش) كشف كرد كه اجزای عمده‌ی سازنده‌ی عالم ـ‌كهكشان‌ها ـ مانند كهكشان خودمان ـ شبیه به تركش‌های گلوله‌ی انفجاری كیهانی در لحظه‌ی‌پس از انفجار عظیمش، در حال گریختن از یكدیگرند.
اگر عالم در حال انبساط است، یك نتیجه اجتناب ناپذیر می نماید:عالم باید در گذشته كوچك‌تر بوده باشد. باید لحظه ای بوده باشد كه این انفجار آغاز شده است: لحظه‌ی زایش عالم. اهمیّت واقعی كشف هابل در همین جاست. هر چند عالم قدیمی است، اما از ازل وجود نداشته است. اگر در خیال، این انفجار را به عقب برگردانیم، مانند فیلمی كه به عقب بر می گردد، ستاره شناسان می توانند پی ببرند كه عالم در پانزده میلیارد سال پیش، از بطن یك انفجار غول آسا، زاده شد.
اوّلین شاهدی كه نظریه‌ی مهبانگ راتأییدمی كند، وجود تابش زمینه‌ی كیهانی، یعنی «پس ـ تاب» سرد شده آتشگوی مهبانگ است. عجب این كه، این پس تاب هنوز هم برهر رخنه‌ی فضا، پس از گذشت پانزده میلیارد سال از آن رویداد نفوذ می كند. این آتشگوی كه اكنون تا دمای 2/726 درجه‌ی كلوین (حدود ـc 273) سرد شده است، به صورت امواج رادیویی موج كوتاه، یا میكروموج، تجلّی پیدا می كند.
هر چند كه تابش زمینه‌ی كیهانی، 99 درصد تمامی انرژی نورانی را در برمی گیرد كه هم اكنون در عالم جاری است. اما این امر تا سال 1965 معلوم نشده بود، و كاملاً از روی تصادف به آن پی بردند. «آرنو پنزیاس»‌و «رابرت ویلسون»، دو ستاره شناس جوانی كه در آزمایشگاه «بل» در نیوجرسی كار می كردند،به خاطر این كشف، مشتركاً جایزه‌ی نوبل سال 1978 در رشته‌ی فیزیك را از آن خود كردند.
 
در آغاز
واپسین تكه از شواهدی كه نوید دهنده‌ی نظریه‌ی مهبانگ است، عبارت ست از این دلیل كه حدود 25 درصد جرم عالم به‌صورت عنصرهلیم است. هرچند كه اكثر عناصر، مانند كربن و آهن را، حاصل هیدروژن می دانند كه بر اثر واكنش هسته ای در داخل ستارگان به وجود می‌آیند، اما طول عمر عالم كافی نبوده است تا ستارگان فرصت داشته باشند چنین مقدار‌زیادی هلیم بسازند. موجّه ترین توضیح برای این موضوع عجیب و غریب این است كه در زمانی كه در گذشته تمامی عالم از یك مرحله‌ی چگال داغ عبور كرد كه طی آن بر اثر واكنش‌های هسته‌ای قسمت اعظم هلیم از هیدروژن ساخته شد. محاسبات نشان می‌دهند كه در این مرحله (یافاز) ـ یعنی مهبانگ داغ ـ تقریباً 25 درصد جرم عالم، به طوری كه مشاهده شده،به هلیم تبدیل شده است.
گیورگی (ژرژ) گاموف، فیزیكدان آمریكایی روس تبار، نخستین كسی بود كه پی برد این مهبانگ یك مهبانگ داغ بوده است. علّت داغ بودن مهبانگ همان است كه هوای داخل تلمبه‌ی دوچرخه در هنگام متراكم شدن، گرم می شود. در سال‌های 1940، گاموف با بهره گیری از فیزیك هسته ای، یعنی فیزیك ماده در دمای میلیون‌ها و میلیاردها درجه، به خاطر فهم آنچه كه در چند دقیقه‌ی اوّل پیدایش عالم در آن پیش آمده، دقیقاً همین كار را انجام داد. گاموف به فیزیكدانان نشان داده است كه چگونه به لحظه های اولیه مهبانگ «بنگرند». فیزیكدانان امروزی، به پیروی از وی، دانش خود را درباره‌ی ماده در دمایِ تریلیون‌ها درجه و حتی بیشتر به كار می بندند، كه از آزمایش‌هایشان در شتابگرهای غول پیكر ذرات استنتاج كرده اند. اما، در حالی كه گاموف در چند و چون، چند دقیقه پس از مهبانگ كند و كاو كرد، آنان شرایط نخستین هزارم‌های یك ثانیه‌ی اوّل و پیش از آن را با اطمینان پیش بینی می كنند. میراث گاموف این است: ما اكنون پی می‌بریم كه پاسخ این پرسش غایی كه منشأ عالم كجاست، فقط به كمك فیزیك ذرات انرژی بالا داده می شود.
عالم اوّلیه پاتیل جوشانی مملو از تابش الكترومغناطیسی، به شكل بسته های كوچك انرژی به نام فوتون، و ذرات میكروسكوپی مادّه بود. با اُفت دما، چون انرژی موجود برای ساختن ذرات از فوتون روبه كاهش نهاد، مخلوط ذراتی كه بر عالم تسلط داشت، دستخوش تغییری بی وقفه شد…. 
اما در زمانی كه یك هزارم ثانیه از عمر عالم می گذشت و دما به حدود هزار میلیارد درجه اُفت كرده بود، عالم پراز ذرات عجیب و غریبی بود كه امروزه می توان به طور زودگذری آنها را در شتابگرهای ذرات تولید كرد. كوارك‌ها، اجزای تشكیل دهنده‌ی ذرات آشنای نوترون و پروتون از آن جمله اند.
بعد از آن كه حدود یك هزارم ثانیه از عمر عالم گذشت. ذرات آشنا:فوتون‌ها، الكترون‌ها، پوزیترون‌ها و نوترینوها بر آن مسلط شدند. كوارك‌ها به صورت سه تایی كنار هم قرار گرفتند تا نوترون‌ها و پروتون‌ها ساخته شوند.
رویداد مهم بعدی در تاریخ عالم وقتی اتفاق افتاد كه عالم حدود صد ثانیه عمر داشت و دمای آن فقط به یك میلیارد درجه افت كرده بود. پروتون‌ها و نوترون‌ها اكنون چندان آهسته حركت می كردند كه مدتی طولانی درمجاورت یكدیگر توقف كنند تا چسب هسته آنها محكم شود. همین نیروست كه پروتون‌ها و نوترون‌ها را در هسته‌ی اتم به یكدیگر می چسباند. بدین‌سان دوران «سنتز هسته ای» آغاز شد، در این دوره، هسته های اتمی سبك تشكیل شدند. این هسته ها شامل هلیم، دوّمین اتم سبك موجود در طبیعت، با دو پروتون و دو نوترون ، همراه با سایر عناصر سبكی چون «لیتیم» بودند….
رویداد مهم بعدی در حیات اوّلیه عالم عبارت بود از تشكیل اتم‌ها در حدود سیصد‌‌هزار سال پس از مهبانگ، وقتی دمای عالم تا سی‌هزار درجه افت كرده بود، كه تقریباً معادل دمای سطح خورشید است، سرانجام به اندازه‌ی كافی سرد شده بود كه اتم‌ها بتوانند تشكیل شوند….
و اما دوران واپسین پراكندگی، اهمیتش در این است كه لحظه ای را مشخص كرده است كه ماده و تابش مسیرهای جداگانه ای پیمودند. تا آن زمان، فوتون‌ها ذرات ماده را به همان سرعتی از هم جدا می كردند كه این ذرات می توانستند، به هم نزدیك شوند. فقط وقتی ماده سرانجام از قید استبداد تابش رها شد، تحت گرانش شروع به توده شدن كرد و كهكشان‌ها را شكل داد3
ملاحظه فرمودید كه تمام كائنات اعم از زمین و ماه و خورشید و منظومه شمسی و كهكشان راه شیری و میلیاردها كهكشان وستاره و سیاره و قمر دیگر در آغاز آفرینش همه به هم فشرده بودند. به طوری كه در-43 10 ثانیه بعد از انفجار بزرگ تمام كائنات درگلوله‌ی كوچكی جای داشته كه تجسم آن در ذهن آدمی مشكل است. قطر این گلوله-32 10 سانتی متر بوده است. یعنی میلیاردها میلیاردها میلیاردها بار كوچك‌تر از هسته‌ی یك اتم. وزن مخصوص و درجه‌ی حرارت این گلوله غیر قابل تصور است. به طور مثال حرارت آن-32 10 درجه بوده یعنی عدد یك و به دنبال آن سی و دو صفر. اما چه چیزی قبل از این لحظه‌ی آفرینش رخ داده است؟ به نظر می رسد كه علم قادر به توصیف یا حتی تصور چیزی منطقی، در عمیق ترین مفهوم كلمه، در لحظه‌ی ابتدایی نیست. هنگامی كه هنوز زمان در صفر مطلق بوده و هنوز هیچ چیزی رخ نداده بوده است. در واقع فیزیكدانان تا همین لحظه‌ی-43 10 ثانیه پیش می روند، نه فراتر از آن وبه «دیوار پلانك»‌معروف برخورد می كنند كه از پشت آن خبر ندارند.4
در اینجا یكبار دیگر آیه‌ی فوق را مرور می كنیم:
انّ السّموات والارض كانتا رتقاً ففتقناهما
آسمان‌ها و زمین بهم پیوسته بودند ما آنجا را از هم شكافتیم….
 
نویسنده: سیّد محمد حسین امیدیانی


نظرات شما عزیزان:

نام :
آدرس ایمیل:
وب سایت/بلاگ :
متن پیام:
:) :( ;) :D
;)) :X :? :P
:* =(( :O };-
:B /:) =DD :S
-) :-(( :-| :-))
نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه:





+نوشته شده در دو شنبه 13 ارديبهشت 1390برچسب:,ساعت16:16توسط در پی نور | |